หน้าสารบัญ
เครื่องฟอกอากาศหลายตัวอ้างว่าสามารถดักจับและฆ่าเชื้อไวรัสและแบคทีเรีย รวมไปถึงโคโรนาไวรัส COVID-19 ได้ แต่มันทำได้จริงไหม มาดูกัน
ข้อมูลสำคัญ
- เครื่องฟอกอากาศหลาย ๆ เครื่องสามารถดักจับและฆ่าเชื้อไวรัสและแบคทีเรียได้จริง แต่จับได้เฉพาะฝุ่นที่อยู่ในอากาศในเท่านั้น
- แผ่นกรอง HEPA สามารถดักจับไวรัสได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่ไม่สามารถฆ่าไวรัสได้
- เครื่องฟอกอากาศที่ดีเป็นตัวช่วยในการรักษาอากาศในบ้านของคุณให้สะอาด แต่การระบายอากาศตามธรรมชาติและสุขอนามัยขั้นพื้นฐานที่ดียังคงเป็นสิ่งสำคัญอยู่
ผู้ติดตามของเราหลายคนเคยถามเราว่า เครื่องฟอกอากาศสามารถช่วยให้บ้านของพวกเขาปลอดจากเชื้อโรค รวมถึงโคโรนาไวรัส COVID-19 ได้หรือไม่
ตอบสั้น ๆ ก็คือ ได้
ไวรัส เช่น COVID-19 มักจะแพร่เชื้อโดยอนุภาคละอองขนาดเล็กที่ออกมาเมื่อผู้ติดเชื้อหายใจออก ไอ หรือจาม ละอองเล็ก ๆ เหล่านี้สามารถลอยอยู่ในอากาศได้นานถึงหนึ่งชั่วโมงหรืออาจจะมากกว่านั้น ในสภาวะที่เหมาะสมเครื่องฟอกอากาศที่ดีจะสามารถกำจัดอนุภาคส่วนใหญ่ของเชื้อโรคพวกนี้ออกจากอากาศในห้องได้
แต่เครื่องฟอกอากาศสามารถกรองอากาศในห้องที่ตั้งอยู่เท่านั้น ดังนั้น อากาศในส่วนอื่นของบ้านจะไม่ได้รับการทำฟอกด้วย และเชื้อโรคที่เกาะบนพื้นผิวต่าง ๆ จะไม่ผ่านเครื่องฟอกอากาศ
ดังนั้นการรักษาความสะอาดด้วยการล้างมือ ทำความสะอาดพื้นผิว ยังจำเป็นอยู่ และที่สำคัญพยายามอย่านำเชื้อโรคกลับเข้ามาในบ้านตั้งแต่แรก
มาดูกันซิว่าแผ่นกรองอากาศมีประสิทธิภาพในการดักจับไวรัสมากแค่ไหน
แผ่นกรอง HEPA กับ COVID-19
แผ่นกรองอากาศ HEPA (high efficiency particulate air) อ้างว่าสามารถกรองอนุภาคได้เล็กถึง 0.3 ไมครอน (0.3 ไมโครเมตร หรือ 300 นาโนเมตร)
ไวรัสส่วนใหญ่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางต่างกันไปตั้งแต่ 20 นาโนเมตร (0.02 ไมครอนหรือ 0.00002 มม.) จนถึง 400 นาโนเมตร (0.4 ไมครอน) ไวรัสบางตัวอาจจะใหญ่กว่านั้น โดนทั่วไปไวรัสโคโรน่าจะมีขนาดประมาณ 100 นาโนเมตรหรือ 0.1 ไมครอน ซึ่งทำให้ไวรัสโคโรนาและไวรัสอื่น ๆ ส่วนใหญ่ขนาดเล็กกว่าขนาดอนุภาคที่แผ่นกรอง HEPA สามารถดักจับได้
อย่างไรก็ตาม จากการศึกษาพบว่าแผ่นกรองอากาศ HEPA สามารถดักจับอนุภาคขนาดเล็กดังกล่าวได้ และอันที่จริง แผ่นกรองดักจับอนุภาคขนาดเล็กส่วนใหญ่ที่พบได้ค่อนข้างดี
“ละอองไวรัสขนาดเล็กจากการไอหรือจามสามารถลอยอยู่ในอากาศได้นานหลายชั่วโมง เครื่องฟอกอากาศที่มีแผ่นกรอง HEPA สามารถช่วยดักจับสิ่งเหล่านี้ได้”
ดังนั้นจึงเป็นไปได้มากที่เครื่องฟอกอากาศที่มีแผ่นกรอง HEPA อาจดักจับไวรัสในอากาศได้ รวมถึง COVID-19 ด้วย แต่ก็ไม่ใช่การฆ่าไวรัส ถึงไวรัสจะถูกดักจับไว้ได้ ไวรัสก็อาจมีชีวิตอยู่บนพื้นผิวตัวกรองเป็นเวลาหลายชั่วโมงหรืออาจหลายวัน
มีหลักฐานว่าละอองเล็ก ๆ จากการไอหรือจามลอยอยู่ในอากาศได้เป็นชั่วโมง และละอองเหล่านี้สามารถนำพาไวรัสไปได้ แม้เครื่องฟอกอากาศที่มีแผ่นกรอง HEPA สามารถกำจัดละอองเล็ก ๆ นี้ออกจากอากาศได้ แต่ไวรัสที่อยู่บนผิวหนังหรือพื้นผิวอื่น ๆ ที่เราสัมผัสก็ยังมีอยู่ ละอองขนาดใหญ่จากการไอหรือจามจะตกลงบนพื้นมากกว่าที่จะลอยอยู่ในอากาศนาน ๆ และเครื่องฟอกอากาศก็ทำอะไรกับละอองที่ตกลงบนพื้นแล้วไม่ได้
มีหลายสาเหตุที่ทำให้เครื่องฟอกอากาศไม่ใช่วิธีแก้ปัญหาไวรัสภายในบ้านที่สมบูรณ์แบบ แต่มันก็สามารถช่วยได้มาก
ตัวกรองแบบอื่น ๆ – โฟโตแคตาไลติก, คาร์บอน และอื่น ๆ
- ตัวกรองแบบโฟโตแคตาไลติก สามารถดักจับและฆ่าเชื้อแบคทีเรียและไวรัสได้ พวกมันถูกจับและอาจถูกทำลายโดยอาศัยไฟฟ้าสถิตและกระบวนการออกซิเดชันของไอออนที่เกิดจากตัวกรองประเภทนี้
- แสงอัลตราไวโอเลต (UV) เป็นตัวฆ่าเชื้อที่ดี เครื่องฟอกอากาศบางรุ่นถึงกับมีฟังก์ชันฆ่าเชื้อด้วยแสง UV แต่โดยปกติแล้วไวรัสหรือแบคทีเรียจะต้องสัมผัสกับแสงยูวีเป็นเวลาหลายนาทีจึงจะถูกทำลาย ซึ่งยังไม่แน่ชัดว่าเครื่องฟอกอากาศจำนวนมากทำแบบนั้นอยู่ ถ้าแสง UV ถูกใช้เพื่อฆ่าเชื้อโรคที่แผ่นกรองที่ดักจับไว้ ก็น่าจะมีประสิทธิภาพมาก แต่ถ้าปล่อยให้อากาศไหลผ่านแสงยูวีเฉย ๆ ก็อาจไม่มีการสัมผัสนานพอที่จะใช้ประโยชน์
- ตัวกรองที่ใช้สารคาเทชินก็อาจมีคุณสมบัติต้านไวรัสด้วย แต่เราไม่ค่อยเห็นตัวกรองประเภทนี้มากนัก คาเทชิน คือสารสกัดจากพืชที่มีคุณสมบัติต้านเชื้อราและแบคทีเรีย
- ตัวกรองคาร์บอนและตัวกรองประเภทอื่น ๆ อาจจะดักจับกลิ่น สารประกอบอินทรีย์ระเหยง่าย และสารมลพิษอื่นๆ ได้ดี แต่ไม่สารมารถดักจับเชื้อโรคได้
แต่เราต้องขอย้ำอีกครั้งว่าตัวกรองหรือตัวฆ่าเชื้อโรคพวกนี้สามารถดักจับได้เฉพาะไวรัสในอากาศที่ผ่านเครื่องฟอกอากาศเท่านั้น มันทำอะไรกับไวรัสที่เกาะอยู่บนพื้นไม่ได้
อย่าลืมอากาศบริสุทธิ์และสุขอนามัยที่ดี
สรุปแล้ว เครื่องฟอกอากาศที่ดีสามารถดักจับหรือแม้กระทั่งฆ่าเชื้อไวรัสในอากาศได้ และยังเป็นตัวช่วยในการรักษาอากาศในบ้านของคุณให้ปลอดจากไวรัส รวมทั้งช่วยกำจัดฝุ่น ควัน และมลพิษอื่น ๆ
ทางเลือกอื่นนอกจากเครื่องฟอกอากาศก็เพียงแค่ทำให้อากาศในห้องถ่ายเทได้ดีด้วยวิธีธรรมชาติอย่าง การเปิดประตู เปิดหน้าต่าง เป้าหมายคือคือการทำให้อากาศหมุนเวียนและสดชื่นอยู่ตลอดเวลา ในสถานการณ์ที่คุณไม่สามารถทำแบบนั้นได้ เช่น เมื่อห้องไม่มีการระบายอากาศตามธรรมชาติที่ดี หรืออากาศภายนอกร้อนหรือเย็นเกินไป มีควันหรือมลพิษมากเกินไป การปิดบ้านและเปิดเครื่องฟอกอากาศ ก็ดูเป็นวิธีที่ดี
แต่ไวรัสยังสามารถพบได้บนผิวหนัง พบบนของเหลวในร่างกายหรือบนพื้นผิวที่คนสัมผัส ดังนั้น คุณไม่สามารถละเลยการดูแลสุขอนามัยที่ดีเพื่อหลีกเลี่ยงไวรัสและแบคทีเรีย หลักการปฏิบัติคือหลีกเลี่ยงพื้นที่แออัด ลดการสัมผัสที่ไม่จำเป็น ทำความสะอาดบริเวณที่ผู้คนมักสัมผัส และล้างมือหรือฆ่าเชื้อเป็นประจำ
ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับเครื่องฟอกอากาศ:
- เครื่องฟอกอากาศทำงานอย่างไร
- วิธีการเลือกเครื่องฟอกอากาศที่ดีให้กับบ้านของคุณ
- มาดูกันว่าตอนนี้เครื่องฟอกอากาศยี่ห้อไหนดี
แหล่งที่มา: thairath, national library of medicine (Pubmed), EPA.gov
